दुर्गा पौड्याल
गाउँको एउटा सोझो र साधारण ठिटो कमल आफ्नो परिचयपत्र बनाउँन वडा कार्यालय गयो र कुर्सीमा बसेको ब्यक्तिलाई नमस्कार गर्दै भन्यो, “सचिव साहेव मेरो परिचय जनाउने कागज बनाईदिनु पर्यो ।” गाउँको मुख्य प्रशासक भनेको सचिव नै हुन्छ त्यसैले ठिटो सचिवसँग आफ्नो समस्या राख्न गएको थियो । सचिव सामु उभिएर हात जोड्दै उसले भन्यो ” हजुर मलाई मेरो परिचयपत्र बनाइ दिनुपर्यो , जहाँ जे गर्दा पनि खै तिम्रो परिचय भनेर मागिन्छ त्यसैले परिचयका लागि सिफारिस गरिदिनु पर्यो ।” युवकको कुरा सुनेर सचिवले युवकलाई शीर देखि पाउँसम्म सरररर हेर्यो र भन्यो “तिमीले बाउ आमाको नागरिकता, उनीहरुको बिहे दर्ता, तिम्रो जन्मदर्ता प्रमाणपत्र ल्याएका छौ ? ऊ अचम्भित भएर सचिवको मुखमा हेरिरह्यो र भन्यो, “बा आमाको बिहे हुने बेलामा म जन्मेकै थिइन । त्यतिबेला बिहे दर्ता गर्ने चलन पनि थियो कि थिएन थाहा भएन ? बा आमाको नागरिकता थियो कि थिएन ? मलाई थाहै भएन ,म जन्मेपछि जन्म दर्ता गर्ने चलन थियो थिएन मलाई थाहा हुने कुरा भएन । के यी कागजबिना मेरो कुनै परिचय नै हुँदैन त ? म पहाडमा जन्मिएको गाउँले नेपाली केटो हुँ मलाई यतिमात्र थाह छ । उसले यिनै कुरा सचिबसँग भनिरहेको थियो । सचिवले सुनेको नसुने झैँ गरिरहेको थियो । ठीक त्यही समयमा एउटा पचास साठी वर्षको मानिस साथमा एउटा ऊ जत्रै ठिटो अघि लगाएर सचिवको कोठाभित्र छिर्दै हेलो सचिव साहेव भन्दै सचिव नजिक आयो । उसलाई देखेर सचिवले पनि अदवसाथ उठेर नमस्कार गरयो र भन्यो आज कताबाट पाल्नुभयो अफिसमा ? बस्नुस् न हजुर भन्दै कुर्सी टक्रायो । मलाई बोलाएको भए मै नै आउने थिए नि किन दुःख पाउनुभएको ? के लिनुहुन्छ तातो चिसो ? प्रौढले भन्यो तातो त दिउँसो लिनै भएन ,चिसो खाँदा घाँटी दुख्छ भन्दै हाँस्दै एक गिलास तातो पानी मगायो । आज के कामले पाल्भयो त ?
ठूलो मान्छेले भन्यो अं…यो बाबुको परिचयपत्र बनाउँनु थियो । त्यसैले सिफारिश लिन आएको नि । परिचयपत्रलाई वार्डको सिफारिस त मागिहाल्छन् उसले भन्यो । सचिवले भन्यो–,त्यति सानो कुरा पनि भैहाल्छ नि । एकछिन बस्दैगर्नुस् मैले भर्खरै बनाईदिन्छु भन्दै सचिवले तुरुन्तै सिफारिस पत्र तयार पारिदियो र प्रौढलाई दियो । उसँग न त बाउ आमाको परिचयपत्र मागियो, न बाआमाको बिवहादर्ताको कागज मागियो,न केटाको जन्मदर्ताको कागज मागियो केही चाहिएन उसलाई । कलमले अनुमान लगायो यो पक्कै ठूलो मान्छे होला । यसलाई कति छिटो एकै बचनमा परिचयपत्रको लागि सिफारिस बनाएर पठायो सिफारिस पत्र हातमा लिएर सचिवलाई धन्यवाद भन्दै पहुँचवाला मानिस बाहिरियो । कमल हेरेको हेरै भयो र भन्यो वा रे सचिव साहेव । तपाईं ले ठूलो मान्छे भनेर उसँग आएको केटोलाई केही नसोधी सिफारिस पत्र हातमा थमाई दिनुभयो । उसलाई आमा बुवाको परिचयपत्र, बिहे दर्ता को कागज,केटोको जन्म दर्ताको कागज केही चाहिएन तर म सामान्य मान्छे, यही गाउँको गाउँले केटो,ठेट नेपाली केटो ,जसका बाआमा कोही छैनन् ,आमा बाको परिचय नै थाहा छैन,मेरो जन्मदर्ता गरेको थियो वा थिएन केही थाहा छैन घरमा केही कागजपत्र छैनन् । के मैले मेरो परिचय जनाउने पत्र नपाउने नै हो त सचिवसाहेव ? उता कस्ता कस्ता मान्छेले समेत परिचयपत्र देखाएर जिविका चलाछन् हाम्रो गाउँमा । म भने नेपालकै गाउँले केटो जसका बा आमा नै छैनन् उसले सिफारीस पनि नपाउने ? कमलको कुरा सुनेर सचिवले रिसले झोक्किदै भन्यो ,” बड्ता नबोल, जाउ सबैकुरा जुटाएर ल्याउ अनि बल्ल पाउँछौ परिचयपत्रको सिफारिस । कमल सचिवमाथि एक नजर दौडाउँदै वा रे मेरो देश ,यो देशका नेता भन्दै बाहिर निस्क्यो ।
